admin | Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Pustelniku - Part 125

Słowa Ewangelii według świętego Jana (J 20, 1-9)

Pierwszego dnia po szabacie, wczesnym rankiem, gdy jeszcze było ciemno, Maria Magdalena udała się do grobu i zobaczyła kamień odsunięty od grobu. Pobiegła więc i przybyła do Szymona Piotra oraz do drugiego ucznia, którego Jezus kochał, i rzekła do nich: «Zabrano Pana z grobu i nie wiemy, gdzie Go położono».
Wyszedł więc Piotr i ów drugi uczeń i szli do grobu. Biegli obydwaj razem, lecz ów drugi uczeń wyprzedził Piotra i przybył pierwszy do grobu. A kiedy się nachylił, zobaczył leżące płótna, jednakże nie wszedł do środka.
Nadszedł potem także Szymon Piotr, idący za nim. Wszedł on do wnętrza grobu i ujrzał leżące płótna oraz chustę, która była na Jego głowie, leżącą nie razem z płótnami, ale oddzielnie zwiniętą w jednym miejscu. Wtedy wszedł do wnętrza także i ów drugi uczeń, który przybył pierwszy do grobu. Ujrzał i uwierzył. Dotąd bowiem nie rozumieli jeszcze Pisma, które mówi, że On ma powstać z martwych.

XXVIII NIEDZIELA ZWYKŁA – 09.10.2016r.

OGŁOSZENIA PARAFIALNE

  1. W dzisiejszą niedzielę przeżywamy XVI Dzień Papieski. Z tej racji, po wszystkich Mszach Św. przed kościołem, zbierać będziemy ofiary do puszek na stypendia dla najzdolniejszych dzieci wywodzących się z biednych rodzin. Wszystkim ofiarodawcom za życzliwą pomoc z całego serca dziękujemy. Bóg zapłać.
  2. Również dzisiaj, po Mszy Św. o godz. 12.30 spotkanie dla dzieci przygotowujących się do I Komunii Św. i dla ich rodziców. Rodzice spotkanie mieć będą ze mną w kościele, a dzieci z P. Katechetką w sali obok kaplicy. Zarówno dzieci jak i rodziców proszę o konieczną obecność.
  3. W piątek przypada święto Edukacji Narodowej. W naszym kościele o godz. 8.00 Msza Św. w intencji dyrekcji, nauczycieli, wszystkich pracowników naszej szkoły, nauczycieli i pracowników przedszkoli, uczniów szkoły oraz rodziców i opiekunów. Wszystkich do wspólnej modlitwy serdecznie zapraszamy.
  4. Również w piątek 14 października ale o godz. 20.00 spotkanie Rady Parafialnej. Wszystkich Państwa serdecznie zapraszam.
  5. W sobotę o godz. 15.00 poświęcenie kapliczki w Małkowie. Społeczność Małkowa serdecznie zapraszam. Jeśli pogoda pozwoli, to będzie również Msza Św. przy kapliczce.
  6. Trwa październik – miesiąc różańcowy. Nabożeństwa różańcowe w naszej parafii odprawiane są zawsze po Mszy Św. We czwartek po Mszy Św. o godz. 8.00 w pozostałe dni tygodnia (łącznie z niedzielą) po wieczornej Mszy Św. Do udziału w nabożeństwach różańcowych wszystkich serdecznie zapraszam. W tym tygodniu, bardzo serdecznie proszę o poprowadzenie różańca:
    1. dziś – Koło Różańcowe z Choin,
    2. w poniedziałek – uczniów gimnazjum,
    3. we wtorek – uczniów kl. IV,
    4. we środę – uczniów gimnazjum,
    5. w piątek – uczniów kl. VI,
    6. w sobotę – scholę młodszą,
    7. w przyszłą niedzielę – Koło Różańcowe z Cisówki.
  7. W przyszłą niedzielę, po Mszy Św. o godz. 12.30 spotkanie dla młodzież szkół ponadgimnazjalnych, którzy rozpoczynać będą przygotowanie do przyjęcia sakramentu Bierzmowania. Młodzież proszę o konieczną obecność.
  8. Można już zgłaszać naszych bliskich zmarłych na tegoroczne wypominki. Karty wypominkowe znajdziemy na stoliku obok gazet.
  9. Przy wyjściu z kościoła jest do nabycia prasa katolicka. W dzisiejszym numerze naszego tygodnika „Idziemy” bardzo serdecznie polecam wiele ciekawych artykułów.

Zaproszenie

Serdecznie zapraszamy bielanki młodsze i starsze do udziału w procesjach eucharystycznych z racji pierwszej niedzieli miesiąca.

Zbiórka

Grupę ministrantów prowadzi ks. Tomasz. Zbiórka ministrantów już wkrótce.

Wymiana tajemnic

Wszystkie Koła Różańcowe z naszej parafii spotykają się w I sobotę miesiąca na mszy św., po której odmawiany jest różaniec fatimski. Następnie członkowie poszczególnych Kół Różańcowych wymieniają się tajemnicami różańcowymi na kolejny miesiąc.

Spotkania

Od września 2016 roku spotkania odbywają się we wtorki o godzinie 18:30.

Działają razem – Tygodnik Idziemy 21/2012

W tygodniku Idziemy 21/2012 z 20 maja 2012 r. ukazał się artykuł Eweliny Steczkowskiej opisujący naszą parafię. Autorka rozmawiała z księdzem proboszczem Bronisławem Janiszewskim.  

 

Cytat „Działają razem” – Tygodnik Idziemy 21/2012

Działają razem

W parafii Pustelnik kultem otaczani są nie tylko św. Katarzyna Aleksandryjska, ale także św. Stanisław i bł. Jan Paweł II.

„W dawnych latach dzisiejszy Pustelnik miał się nazywać Czarnowody. Miała to być większa osada, a raczej miasteczko, w którym były: dwie apteki, (…) browar oraz wytwórnia broni. W czasie najazdu tatarskiego osada Czarnowody została zniszczona. Zniszczono również kościół, który miał stać w ogrodzie. W zniszczonych Czarnowodach zamieszkał jakiś zakonnik, który pobudował małą kapliczkę. W pobliżu nie było zupełnie osad ludzkich. Ze względu na pustkowie, jakie się wytworzyło po spaleniu, tego zakonnika – księdza nazwano pustelnikiem. Stąd (…) nazwa osady Pustelnik. Są to wiadomości zapodane. Nie wiadomo, czy są one prawdziwe.” Owa legenda jest zapisana w kronice parafialnej.

Dziś Pustelnik to licznie zamieszkana wioska. Tak jak dawniej, może pochlubić się bogactwem przyrody, wśród której stoi kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej.

– Historia naszej parafii, podobnie jak innych okolicznych, jest dość długa. W pierwszej połowie XVI w. erygowano kościół przy istniejącym już wcześniej kościele filialnym św. Katarzyny – opowiada ks. Bronisław Janiszewski, proboszcz. – Parafia dzieliła burzliwe dzieje naszej ojczyzny. Kilka kolejnych kościołów spłonęło. I dopiero w 1843 r. staraniem ówczesnego proboszcza ks. Tomasza Mościckiego, parafian i hrabiego Stanisława Grochowskiego wybudowano drewniany kościół, który stał aż do 1983 r.

Stan świątyni był już bardzo zły, dlatego rozpoczęto budowę nowego kościoła, którą prowadził do 1991 r. ks. Witold Górny. Dalszymi pracami zajął się ks. Adam Żmijewski, a następnie ks. Józef Podkoński. Kościół jest jednonawowy, zbudowany nowocześnie. Prawdziwą perełką jest tabernakulum, które kiedyś znajdowało się w drewnianej świątyni. Najważniejszy jednak obiekt to otoczony kultem w diecezji warszawsko-praskiej XVII-wieczny obraz Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem znajdujący się w prezbiterium.

– W ubiegłym roku został ufundowany obraz bł. Jana Pawła II, który umieściliśmy w kaplicy Bożego Miłosierdzia. W naszej parafii bowiem szerzymy kult nie tylko św. Katarzyny Aleksandryjskiej i św. Stanisława Biskupa, ale także błogosławionego papieża Polaka – podkreśla proboszcz.

W ramach dziękczynienia za ubiegłomajową beatyfikację powstało w parafii koło różańcowe, które za patrona obrało bł. Jana Pawła II. – Pragnąłbym, aby liczba kół się zwiększyła, gdyż obecnie jest ich cztery – mówi proboszcz.

W parafii są nie tylko ministranci i lektorzy, ale i dwa chóry. – Bardzo się z nich cieszę. Dziecięcy chór został założony przez naszego organistę Pawła Gronka. Nie tylko z dziećmi śpiewa, ale organizuje dla nich pikniki i przygotowuje je do różnych lokalnych konkursów. Schola młodzieżowa natomiast składa się z członków Ruchu Światło i Życie – chwali ks. Janiszewski.

Parafia liczy 17 wiosek i 2600 parafian, którzy chętnie angażują się w życie parafii. W czerwcu zostanie ukonstytuowana rada parafialna, z którą proboszcz wiąże duże nadzieje.

– W ostatnim czasie przybywa mieszkańców. Dość często są to wnuki najstarszych parafian, których rodzice wyjechali jakiś czas temu, najczęściej do Warszawy. Większość utrzymuje się z pracy najemnej albo dojeżdża do stolicy czy w okolice. Z samego rolnictwa utrzymuje się niewielu ludzi, na terenie parafii nie ma żadnych większych zakładów, dlatego są u nas także osoby bezrobotne – mówi proboszcz.

Niedaleko kościoła znajduje się cmentarz, o którym wzmianka w kronikach parafialnych pojawia się już w 1810 r. Znajdują się tu zabytkowe nagrobki dziedziców – fundatorów drewnianego kościoła, którzy niegdyś mieszkali w pobliskich Krupkach-Górkach. Są także grobowce uczestników powstania Rustyczniowego, o których parafianie pamiętają.

W najbliższym czasie parafię czekają remonty: dzwonnicy, drogi krzyżowej, a także rozety. Wielu napraw wymaga także zabytkowa, bo z 1901 r., plebania. – Ostatnio została wymieniona instalacja elektryczna. Planowana jest całkowita wymiana instalacji centralnego ogrzewania, remont łazienek, wymiana okien, podłogi, potrzebny jest nowy piec. Bo przecież plebania to nie tylko miejsce, w którym mieszka ksiądz, ale przede wszystkim wizytówka parafii i miejsce spotkań parafian – mówi ks. Janiszewski.

 

Niewierzących nie ma – Tygodnik Niedziela 6/2004

W tygodniku Niedziela 6/2004 (edycja warszawska) ukazał się artykuł Wojciecha Świątkiewicza opisujący naszą parafię. Autor rozmawiał z proboszczem księdzem kanonikiem Adamem Żmijewskim.  

 

Cytat „Niewierzących nie ma” – Tygodnik Niedziela 6/2004

Niewierzących nie ma

– U nas w parafii ludzie są głęboko wierzący. To przecież już prawie siedleckie – mówi z dumą ks. kan. Adam Żmijewski, od dwunastu lat proboszcz par. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Pustelniku k. Mińska Mazowieckiego.

Położony między Okuniewem a Stanisławowem Pustelnik ma kościół, cztery sklepy i małą piekarnię. Zatrzymują się tu autobusy jadące z Warszawy w kierunku Stanisławowa, Łochowa i Mińska Mazowieckiego. Życie codzienne 2700 parafian nie należy do najłatwiejszych. W Pustelniku nie ma żadnych zakładów przemysłowych, a nieliczni mieszkańcy mający pracę, dojeżdżają do niej do stolicy, Stanisławowa i Starej Miłosnej. – Tu jest bieda. Nie ma gospodarza, który żyłby z ziemi. Kiedyś w każdej wiosce były punkty skupu mleka, dziś nie wiem, czy na terenie całej mojej parafii jest 20 krów – mówi proboszcz ks. Żmijewski. Od kilku lat nie ma także jednostki wojskowej, w której zatrudnienie znajdowali cywilni pracownicy z okolicy. Kiedyś zawodowym żołnierzom dawałem 10 ślubów rocznie, chrzciłem ich dzieci, przyjeżdżali nawet panowie ze Sztabu Generalnego – przypomina Proboszcz Pustelnika, który był kapelanem jednostki.

 

Ale zmienia się też na lepsze. Jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych do niektórych wiosek – zwłaszcza po opadach deszczu czy śniegu – nie można było dojechać. Dziś – dzięki wybudowaniu nowych dróg i zorganizowaniu komunikacji autobusowej – problem ten zniknął. Zaraz też zaczęli tu przybywać mieszkańcy stolicy, którzy kupują na terenie parafii działki i stawiają sobie domy. Ksiądz Proboszcz jest zadowolony z nowych parafian. – To dobrzy ludzie. W niedziele i święta przychodzą do kościoła. Gdy kończą budowę, proszą o poświęcenie domu – mówi ks. Żmijewski.

Parafia w Pustelniku erygowana była już w 1540 r. przez bp. Jakuba Buczackiego na terenie niezwykle rozległej wówczas diecezji płockiej. Wiadomo, że już wcześniej istniał tu kościół drewniany. Niestety spłonął on, jak również kilka następnych świątyń drewnianych, które stawiano w Pustelniku. W XVII w. po kolejnym pożarze, parafia nie podźwignęła się i faktycznie na okres 150 lat przestała istnieć. Teren kościelny zarósł lasami, i zamieszkało tu dwóch pustelników. Odrodzenie parafii nastąpiło pod koniec XVIII w. Ostatni modrzewiowy kościół z własnego drewna wystawił tu dziedzic Arkuszewski. On też pobudował pierwszą w Pustelniku szkołę. Sprowadził do niej nauczycieli i wszystkie miejscowe dzieci mogły się bezpłatnie uczyć. Gdy przyszła komuna, majątek należący do spadkobierców dziedzica rozparcelowano. Do dziś jeszcze starsi mieszkańcy Pustelnika pamiętają rodzinę Arkuszewskich, której grobowiec znajduje się w pobliżu kościoła.

Obecny kościół wybudowany został przez śp. ks. Witolda Adama Górnego, który był proboszczem w Pustelniku w latach 1982-1991. 19 października 1983 r. obok rozpadającego się kościoła drewnianego wykopano fundamenty. Kościół powstał według projektu arch. Wiesławy Pląski z Siedlec. 7 maja 1985 r. do Pustelnika przybył kard. Józef Glemp, Prymas Polski, który poświęcił kamień węgielny pod budowę świątyni pochodzący z bazyliki św. Piotra w Rzymie. W uroczystość Chrystusa Króla 1986 r. ks. kan. Edmund Jakacki, dziekan stanisławowski, odprawił w nim pierwszą Mszę św. Proboszczowi ks. Górnemu udało się wybudować kościół w stanie surowym, pokryć go blachą miedzianą i doprowadzić prąd. I z pewnością dalej kontynuowałby swoje dzieło. Plany Boże były jednak inne. 24 czerwca 1991 r. po Mszy św. wychodząc z kościoła upadł. Okazało się, że doznał obustronnego wylewu. Nie zdążyli go dowieźć do szpitala…

Po jego śmierci do parafii przybył ks. Adam Żmijewski, wcześniej proboszcz w Dzierzbicach i Budziszewicach na terenie dzisiejszej diecezji łowickiej. Za rok miała powstać diecezja warszawsko-praska. Ks. Żmijewski wiedział już o nowym podziale diecezji, dlatego parafię w Pustelniku przyjął chętnie. Dalszą swoją posługę kapłańską wiązał z diecezją warszawsko-praską.

Od razu podjął się zadania wykończenia wnętrza nowej świątyni. Do współpracy zaprosił arch. Hannę Szczypińską z Otrębus. – Pani architekt projektuje wszystko z niedrogich materiałów. Wiernych naszej parafii nie stać na marmury i inne kosztowne inwestycje – mówi ks. Żmijewski. Uwagę w kościele zwracają namalowane przez arch. Szczypińską stacje drogi krzyżowej. Prezbiterium wyłożone jest klinkierem, a w jego centrum znajduje się zabytkowy krzyż pamiętający jeszcze poprzednie kościoły drewniane. Ołtarze boczne poświęcone są patronom parafii i kościoła – św. Katarzynie Aleksandryjskiej, męczennicy oraz św. Stanisławowi, biskupowi. Kiedy trzeba było przywieźć ze Śląska wspomniany klinkier, natychmiast zgłosili się chętni i trzema samochodami został przywieziony. To tylko jeden z przykładów dobrej współpracy laikatu z Księdzem Proboszczem. W przeszłości doskonale układała się współpraca z wojskiem.

W kościele uwagę zwraca kaplica Miłosierdzia Bożego, którego kult jest tak żywy w wielu parafiach diecezji warszawsko-praskiej. W Pustelniku także jest on obecny, a w piątki odprawiana jest Msza św. o Miłosierdziu Bożym, po której w kaplicy odmawiana jest Koronka do Miłosierdzia Bożego.
Przez dwanaście lat obecności ks. kan. Adama Żmijewskiego w Pustelniku udało się wykończyć wnętrze świątyni. Zakupiono nowe ławki, konfesjonały, żyrandole, wybudowano wspomnianą kaplicę Miłosierdzia Bożego. Poddano restauracji obrazy; świątynia wzbogaciła się o organy. Powiększono też znacznie (o 1,5 ha) miejscowy cmentarz założony jeszcze w 1819 r. Dziś stosunkowo dużo odbywa się na nim pochówków. W ubiegłym roku było ich 41. Część z nich to pogrzeby osób spoza parafii.

Radością ks. Żmijewskiego jest fakt, że jego parafianie poważnie traktują obowiązek niedzielnej Mszy św. O ile w większości polskich parafii na niedzielne Msze św. uczęszcza nie więcej niż 30% wiernych, w Pustelniku jest ich co najmniej 50%, a w święta jeszcze znacznie więcej. I to się dzieje w parafii tak rozległej terytorialnie, że wioski należące do niej leżą na terenie 5 gmin!

Gdy pytam o ruchy kościelne działające w parafii, ks. Żmijewski chętnie opowiada o asyście światła, która w procesji niesie światło, o kołach różańcowych, o kilkudziesięciu ministrantach i bielankach, lektorach, z których dwóch jest studentami Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Z dumą mówi o 50-osobowej scholi dziecięco-młodzieżowej i oazie. Schola śpiewa nie tylko na uroczystościach parafialnych, ale np. na diecezjalnych dożynkach grupa oazowa pomaga przy budowie żłóbka i Grobu Pańskiego.

W pracy duszpasterskiej Księdza Proboszcza wspomaga wikariusz ks. Sławomir Żakowicz. Jest on dobrze znany miejscowym wiernym. Zaraz po święceniach kapłańskich pracował w tej parafii, a w roku 2003 powrócił tu ponownie. Katechizuje w miejscowym gimnazjum, otacza opieką ministrantów. W szkole podstawowej pracuje katechetka Edyta Marczak, absolwentka Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Ksiądz Proboszcz bardzo wysoko ocenia jej kwalifikacje, zwłaszcza przygotowanie dzieci do spowiedzi. – Współpraca ze szkołą układa się znakomicie – podkreśla i przypomina ostatnie jasełka.

W najbliższym czasie parafię czekają misje. Przeprowadzą je tuż przed Wielkanocą ks. kan. Andrzej Piotrowski, proboszcz z Huty Mińskiej i ks. Marian Sobieszek, proboszcz z Mińska Mazowieckiego. Na pewno wezmą w nich udział prawie wszyscy wierni. – U nas niewierzących nie ma – mówi ks. Żmijewski.

Parafia Pustelnik w II połowie XVI wieku

Wzmianki o parafii Pustelnik w „Atlasie historycznym Polski – Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku część II Komentarz Indeksy” – 1973 – Polska Akademia Nauk Instytut Historii – Państwowe Wydawnictwo Naukowe

Na Mazowszu w ciągu XVI w. notujemy rozwój sieci parafialnej, zwłaszcza na terenach nowego osadnictwa. I tak, na pograniczu ziemi warszawskiej, nurskiej, czerskiej i liwskiej, w samym tylko dekanacie nurskim powstało wówczas 9 nowych parafii: Złotoria (1502), Stoczek czyli Miednik (1518), Jelonki (1510), Stanisławów (1525), Sadowne (ok. 1529), Dobre (1530), Postoliska (1531-1540), Pustelnik (1540) i Okuniew (1540), co uzasadnia reorganizację administracji kościelnej tego obszaru, widoczną w wydzieleniu w 1593 r. nowego dekanatu stanisławowskiego.

DEKANAT NURSKI przed 1593r.: Nur, Zuzela, Brok, Brańsk (Brańszczyk), Kamieniec (Kamieńczyk), Jadowo, Korytnica, Pniewnik, Niegowo, Dąbrówka, Tarchomin, Kamion, Nowydwór, Wieliszewo, Barcice, Zatory, Kamionolas, Sadowne (erekcja 1529r.), Stok (Stoczek, erekcja 1518r.), Stanisławowo (erekcja 1525r.) Klembowo, Cygowo, Pustelnik (erekcja 1540r.) Radzymino, Kobyłka, Okunino, Żadne albo Dobre (erekcja 1530r.)

DEKANAT NURSKI po 1593r.: Nur, Zuzela, Brok, Złotoria, Andrzejewo (dawna par. Wronie), Rosochate, Czyżewo, Jadowo, Kamionlas, Sadowne, Stoczek czyli Miednik, Korytnica, Pniewnik, Dobre.

DEKANAT STANISŁAWOWSKI: (Niegowo, Stanisławowo, Klembowo, Cygowo, Pustelnik (erekcja 1540 r.), Dąbrówka, Radzymino, Kobyłka, Okunino, Tarchomino, Kamion, Wieliszewo, Postoliska (erekcja 1531-1540), Chotomowo, Okuniewo (erekcja 1540).

Idąc dalej z biegiem granicy w kierunku wschodnim natrafiamy na kolejną trudność. Wieś parafialna Pustelnik (parafia erygowana 1540r.) leżała po stronie diecezji płockiej, zaś wieś Goździówka w granicach diecezji poznańskiej. Dokument erekcyjny parafii Pustelnik z 1540r. wymienia wśród wsi należących do tej parafii Wolę Goździową, którą identyfikujemy z Goździówką; ten stan rzeczy potwierdzają również materiały z XVIII w. świadczące o przynależności wsi Goździówka do parafii Pustelnik. Wieś ta nie była poświadczona przez wizytację 1609r. w parafii Pustelnik (dekanat stanisławowski diecezji płockiej), ani w parafii Mińsk (dekanat liwski diecezji poznańskiej) przez wizytację 1660r. Stan z końca XVIII w. świadczy o zmianie granicy diecezjalnej w stosunku do ustaleń z 1548r.

Mapa parafii Pustelnik w „Atlasie historycznym Polski – Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku część I Mapa Plany” – 1973 – Polska Akademia Nauk Instytut Historii – Państwowe Wydawnictwo Naukowe

 

mapa_parafii_xvi_w

 

 

 

 

Regina Caeli laetare – Królowo nieba wesel się

matka_boza_dobrej_drogi

Na aureoli (nimb) Matki Bożej jest napis: „REGINA COELI LAETARE ALLA QUIA QUEM MERUISTI PORTARE”. Jest to fragment antyfony śpiewanej zamiast Anioł Pański w okresie Wielkanocym.

Cytat „Regina Caeli laetare – Królowo nieba wesel się” – sanctus.pl

 Antyfonę odmawia się od Wielkiej Soboty do Świętej Trójcy wyłącznie

Antyfonę odmawia się zawsze na stojąco

 

Regina Caeli, laetare, alleluia,
Quia quem meruisti portare, alleluia,
Resurrexit, sicut dixit, alleluia,
Ora pro nobis Deum, alleluia.

V. Gaude et laetare Virgo Maria, alleluia,
R. Quia surrexit Dominus vere, alleluia.

Oremus.
Deus, qui per resurrectionem
Filii Tui Domini nostri Iesu Christi mundum laetificare dignatus es: praesta, quaesumus, ut, per eius Genitricem Virginem Mariam, perpetuae capiamus gaudia vitae. Per eumdem Christum Dominum nostrum.
R. Amen.

Królowo nieba, wesel się, alleluja,
Bo Ten, któregoś nosiła, alleluja,
Zmartwychwstał jak powiedział, alleluja,
Módl się za nami do Boga, alleluja.

V. Raduj się i wesel, Panno Maryjo, alleluja
R. Bo zmartwychwstał Pan prawdziwie, alleluja.

Módlmy się.
Boże, któryś przez zmartwychwstanie Syna swojego, Pana naszego Jezusa Chrystusa świat uweselić raczył, daj nam, prosimy, abyśmy przez Jego Rodzicielkę Pannę Maryję dostąpili radości życia wiecznego. Przez tegoż Chrystusa Pana naszego.
R. Amen. 

 

 

Wzmianki historyczne

Wzmianki o miejscowościach powiązanych z parafią Pustelnik w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” 1880 – 1914

Tom IX, strona 309 – rok wyd. 1888

„Pustelnik, wś i fol., pow. nowomiński, gm. Dęmbe Wielkie, par. Pustelnik, posiada kościół par. murowany, urząd gminny, 129 mk., 114 mr. dwors., 153 mr. włośc. W 1827 r. było 8 dm., 90mk. Kościół parafia erygował w 1540 r. Jakub Buczacki, bisk. płocki. Obecny z 1843 r. wystawiony przez Stan. hr. Grabowskiego. Pustelnik, par. dek. nowo-miński (dawniej stanisławowski), 2147 dusz.”

Tom VIII, strona 821 – rok wyd. 1887

„Poręby al. P. Kąty, wś. włośc., pow. nowomiński, gm. Ładzyń, par. Pustelnik, ma 139 mk., 261 mr. W 1827 r. 8 dm. 73 mk.”

Tom I, strona 623 – rok wyd. 1880

„Chojny, wś. poduchowna, pow. nowo-miński, gm. Dembe Wielkie, par. Pustelnik. W 1827 r. było tu 8 dm., 58 mk.”

Tom V, strona 659 – rok wyd. 1884

„Łęka, wś, pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik. por. Krupki. W 1827 r. 13 dm., 132mk.”

Tom IV, strona 721 – rok wyd. 1883

„Krubki, wś, pow. now-miński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik. W 1827 r. 26 dm., 223 mk. Dobra K. składają się z folwarków: K. i Łęka, nomenkl. Stryjkowizna, wsi: Łęki, Pustelnik i Małków; od Miłosny w. 8; rozległość wynosi mr. 3021: folw. K. grun. or. i ogr. mr. 556, łąk mr. 186, pastw. mr. 130, lasu mr. 1146, nieuż. i place mr. 64, razem mr. 2082, bud. mur. 2, z drzewa 13, płodozmian 6 i 8-polowy. Folw. Łęka grunta orne i ogr. mr. 533, łąk mr. 198, pastwisk mr. 104, nieuż. i place mr. 22, bud. mur. 3, z drzewa 16, płodozmian 9-polowy; nadto w posiadaniu wieczysto-czynszowym mr. 82, młyn wodny. Wś K. os. 26, z grun. mr. 149; wś Łęki os. 22, z grun. mr. 111, wś Pustelnik os. 9, z grun. mr. 158; wś Małków os. 10, z grun. mr. 187.”

Tom VI, strona 34 – rok wyd. 1885

„Małków, wś, pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik. W 1827 r. 4 dm., 23 mk. Por. Krubki.”

Tom I, strona 701 – rok wyd. 1880

„Cięciwa, wieś, pow. nowomiński, gm. Dembe Wielkie, par. Pustelnik.”

Tom I, strona 706 – rok wyd. 1880

„Cisówka, wś, pow. nowomiński, gm. Ładzyń, par. Pustelnik. W 1827 r. było tu 24 dm. i 191 mk.”

Tom XV cz. 1, strona 341 – rok wyd. 1900

„Cisówka, w spisie urzęd. Cyzówka, r. 1580 Cziżówka, a więc Czyzówka, wś, pow. nowomiński, par. Pustelnik, ma 335 mk., 919 morg. obszaru. W r. 1580 wś królewska w par. Stanisławów. Jan Wyrzykowski ststa stanisławowski płacił tu od 11 łan., 3½ łan. pustych, 9 zagr. z rolą.”

Tom II, strona 713 – rok wyd. 1881

„Górki, pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie. par. Pustelnik.”

Tom II, strona 728 – rok wyd. 1881

„Gorzanka, kol. i folw., pow. nowomiński, gm. Ładzyń, par. Pustelnik, od Warszawy w. 28, od Nowomińska w. 10. Rozl. folw. wynosi mr.163, grunta orne i ogrody mr. 106, łąk mr. 9, pastwisk mr. 14, lasu mr. 30, nieużytki i place mr. 4. Bud. drewn. 10. Kolonia Gorzanka osad 26 na prawach wieczysto czynszowych posiada gruntu mr. 83, która to kolonia w r. 1873 przyłączoną została do dóbr Ładzyń. Folwark Gorzanka w r. 1872 odłączony został od dóbr Ładzyń.”

Tom XII, strona 908 – rok wyd. 1892

„Walercin Wólka, wś, pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik, ma 11 os., 125 mk., 279 mr. Wchodziła w skład dóbr Dębe Wielkie.”

Tom II, strona 12 – rok wyd. 1881

„Dębe Wielkie, folw. i wś, pow. nowomiński, g. Dębe Wielkie, par. Mińsk. Posiada szkołę początkową i przyst. dr. żel. war.-terespol., miedzy stac. Miłosną i Mińskiem. R. 1827 było tu 72 dm. i 527mk.; odległe od Warszawy 25 wiorst. Dobra D. Wielkie składają się z folwarku D. Wielkie i Łaszczyzna, kolonii wieczystoczynszowej Ostrów Kania i kol. D. Wielkie, tudzież wsi Dębe Wielkie, Goździówka, Mrowiska, Wólka Konstancya, Zalesie, Chobot, Rysie, Kąty Mrowiskie, Walercin Wólka, Choszczówka, Wólka Wybraniecka, Aleksandrówka, Janówek, Pawełek, Ostrów Kania, Cięciwa, Ostrówek, Góra Rysińska, Kąty Goździewskie i Koberne. Od Mińska w. 8, od Wisły w. 25. Nabyte w r. 1873 za rs. 33,300. Rozl. gruntów folw. wynosi mor. 969, a mianowicie: fol. D. Wielkie grunta orne i ogrody mor. 134, łąk mor. 105, pastwisk mor. 59, lasu morg 132, nieużytków i placów morg 28, razem morg 458. Budow. mur. 3, drew. 11. Folw. Łaszczyzna grunta orne i ogrody morg 37, łąk morg 5, pastwiska m. 113, lasu m. 344, nieużytków i placu m. 9, razem morg 507. Bud. drewn. 7, młyn wodny na wodach stawu. Gmina D. W. należy do sądu gminnego okręgu 4 w Stanisławowie, st. poczt. w Nowo-Mińsku, urząd gminny we wsi Pustelnik, 1 szkoła początkowa, 3612 mieszkańców.

Wieś D. Wielkie osad 32, gruntu morg 617; wś Goździówka osad 19, gruntu morg 322; wś Mrowiska osad 17, gruntu m. 156; wś Wólka Konstancya osad 15, gruntu m. 5; wś Zalesie osad 15, gruntu m. 220; wś Chobot osad 20, gruntu m. 666; wś Rysie osad 18, gruntu m. 276; wś Kąty Mrowiskie osad 13, gruntu m. 463; wś Walercin Wólka osad 11, gruntu m. 276; wś Choszczowka osad 14, gruntu m. 307; wś Wólka Wybraniecka osad 10, gruntu m. 320; wś Aleksandrówka osad 10, gruntu m. 146; Janówek 1 osada, grunt m. 1; Pawłówek osad 2, gruntu m. 7; wś Ostrów Kania osad 3, gruntu m. 60; wś Cięciwa osad 5, gruntu m. 142; wś Ostrówek osad 2, gruntu m. 34; wś Góra Rysińska osada 1, gruntu m. 3; wś Kąty Goździewskie os. 42, gruntu m. 781; wś Koberne osad 13, gruntu m. 187; kolonia D. Wielkie i Ostrów Kania ma oddzielną księgę hipoteczną; zajmują przestrzeń około morgów 800.”

Tom XIII, strona 848 – rok wyd. 1893

„Wólka Wybranowska al. Wybraniecka, wś, pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik, odl. 10 w. od Mińska, ma 90 mk., 315 mr. Jedna osada włośc. ma 146 mr. obszaru. W r. 1827 Wola Wybr., wś rząd., ma 14 dm., 93 mk.”

Tom XIV, strona 72 – rok wyd. 1894

„Wybranowska Wólka al. W. Wola, wś, pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik, ma 98 mk., 315 mr. W r. 1827 było 14 dm., 93 mk.”

Tom III, strona 943 – rok wyd. 1882

” Kąty Goździejewskie, pow. nowomiński, gm. Dembe Wielkie, par. Pustelnik.”

Tom XIV, strona 495 – rok wyd. 1894

„Zawieściuchy al. Zawieścichy, wś i fol., pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik ma 89 mk., 450 morg. dwor., 66 mr. włośc. W 1827 r. było 5 dm., 50 mk. Wieść ta wchodziła w skład ststwa rożańskiego z którego, w r. 1660 wydzielono ststwo jadowskie, do którego Z. zaliczono.”

Tom II, strona 260 – rok wyd. 1881

„Dziadosz, os., pow. nowomiński, gm. Dembe Wielkie, par. Pustelnik.”

Tom XI, strona 439 – rok wyd. 1891

„Stryjkowizna, os., pow. nowomiński, gm. Dębe Wielkie, par. Pustelnik, Należy do dóbr Krubki.”

Tom II, strona 760 – rok wyd. 1881

„Goździk, kol., pow. nowomiński, gm. Dembe Wielkie, par. Pustelnik.”

Tom XI, strona 188 – rok wyd. 1891

„Stanisławów, os. miejska, dawniej miasteczko, pow. nowo-miński, gm. i par. Stanisławów, odl. 7 w. na płn.-zach. od Mińska, około 34 w. od Warszawy. Posiada kościół par. murowany, szkołę początkową, urząd gm., 140 dm., około 1500 mk., 2976 mr. ziemi należącej do mieszczan. W 1827 r. było 99 dm., 327 mk.; 1858 r. 93 dm. (3 mur.) i 983 mk. (203 żydów). Stanisławów leży śród piaszczystego płaskowzgórza, okrążonego od północy i południa przez rzeczki: Rządzę i Czarną, podążające do Narwii. Zawiązkiem osady był zapewne dwór książęcy myśliwski i targowisko przydrożne, na trakcie z Warszawy do Liwa. Leśna ta osada zwała się Cisek (Czyszków, Cisów). Stanisław, ks. mazowiecki, wyniósł ją w 1523 r. na stopień miasta na prawie chełmińskim i nadał jej nazwę od swego imienia. Jednocześnie wzniósł obszerny kościół, dotąd stojący i założył parafię. Na uposażenie miasta wyznaczył książę znaczny obszer (100 włók?). Nadał prócz tego miastu łaźnię, woskolejnię, postrzygalnię, wagę, targi i jarmarki. W 1564 r. było już 416 domów, wykazanych do opłaty podatku, i 263 rzemieślników. Według lustracyi z 1566 r. (Lustr. IV, 107) księżna Anna nadała kapitule warszawskiej na szpital przy kosciele 24 rączek miodu z barci należących do Stanisławowa. Altarzysta kollegiaty miał tu włókę ziemi wolną na obszarze miejskim i 2 domy wolne. Po wojnie szwedzkiej w 1660 r. zostało tylko 40 domów. Powtórna wojna szwedzka zniszczyła znowu osadę. Garstka stronników Leszczyńskiego zamknęła się tu i obwarowała, lecz zmuszona była poddać się w lipcu 1712 r. wojskom Augusta II. Po 1795 r. Stanisławów nalezy do obwodu siedleckiego w zachodniej Galicyi, ma stacyę poczt. (między Grębkowem a Okuniewem). Od 1815 r. zostaje Stanisławów miastem obwodowym. Obwód stanisławowski składał się z powiatów: stanisławowskiego i siennickiego; obejmował 12 miast, 515 wsi, 100 gmin i 65916 mk. Stanisławów był miejscem zbierania się sejmików i zgromadzeń gminnych. Stanisławowskie starostwo niegrodowe, w wojew. mazowieckim, ziemi warszawskiej, podług lustracyi z r. 1660 obejmowało: miasto Stanisławów i wsi: Cisówka, Sokule, Rządza, Głęboczyca, Wólka Kokosze, Wólka Piecząca, Salejów, Kurówka, Tłuściec, Kamionka, Rynia, Wiśniewo, Turek, Ładzin, Lubomin, Cyganka, Brzuza i dzierżawa Dębe. W r. 1771 posiadał je Jan Czarnecki, kaszt. bracławski, wraz z żoną Felicyą z Czosnowskich, opłacając kwarty złp. 2,749 gr. 16 a hyberny złp. 2695 gr. 28. Na sejmie z r. 1773-75 Stany Rzpltej nadały te dobra w posiadanie emfiteutyczne Szeptyckiemu. Podług Vol. Legum ostatnim sstą był Aleksander Koszutski. Dek. stanisławowski archid. warszawskiej miał 17 parafii: Cygów, Kamieńczyk, Kamionna, Klembów, Kobyłka, Niegów, Okuniew, Pniewnik, Postoliska, Pustelnik, Radzymin, Stanisławów., Sulejów. Obecnie parafia Stanisławów, w dekan. nowo-mińskim, ma 3590 dusz.

Stanisławów, folw., pow. nowo-miński, gm. Ładzyń, odl. 13 w. od Mińska. Folw. ten, oddzielony w r. 1869 od dóbr Ładzyń, rozl. mr. 878: gr. or. i ogrody mr. 291, łąk mr. 39, pastw. mr. 44, lasu mr. 475, nieuż. mr. 29; budowli mur. 2, z drzewa 10; płodozm. 8 pol., las urządzony.”

Tom VI, strona 451 – rok wyd. 1885

„Mińsk, urzędownie od 1867 r. Nowo-Mińsk, mto pow. gub. warszawskiej, nad rz. Wiśniówką i Srebrną, odl. 36 w. od Warszawy, leży śród piaszczystej i lesistej wyżyny, wzniesionej do 600 stóp npm. Połączone z Warszawą linią dr. żel. warsz.-teresp. i drogą bitą. Posiada kościół par. mur., szkołę począt., szpital ś. Teodora, dom przytułku na 8 osób, sąd pokoju okr. III dla Mińska i Kałuszyna, sąd gm., urząd pow., urząd miejski, st. kol. warsz,-teresp., st. poczt. i tel. Jest tu pałac właścicieli dóbr mińskich, położony śród rozległego parku. Z zakładów przemysłowych istnieją tu: fabryka mydła i świec z produkcyą na 9000 rs., fabr. szrutu z prod. na 3650 rs. i fabr. octu z prod. 1000 rs. Dochody kasy miejskiej wynosiły w 1881 r. 2775 rs. a rozchód 2528 rs. W 1827 r. Mińsk miał 66 dm. i 646 mk. W 1861 r. było 125 dm. (5 mur.) i 1338 mk., (692 żyd.); w 1877 r. było 2797 mk. (1380 męż. i 1417 kob.); w 1880 r. 2940 mk. (1462 męż., 1478 kob.), 6 dm. mur., 568 drewn., 6 fabryk z prod. na 48,900 rs.; 6 jarmarków. Obecnie ludność dochodzi do 4000. W ostatnich latach dokoła st. dr. żel. warsz.-teresp. i przy drogach łączących stacyą z miastem, wzniesiono znaczną liczbę willi i domków na letnie mieszkania dla Warszawian. Gniazdo starożytnej rodziny mazowieckiej Mińskich h. Prus, których przodkowie pisali się z Gościeszyc czy z Goszczańczyc; z tych Jan otrzymał od Jana Starszego, ks. mazowieckiego, przywilej około r. 1420 ma zamienienie wsi dziedzicznej Mensko, w pow. czerskim leżącej, na miasto. Konrad, Kazimierz, Bolesław i Jan, książęta mazowieccy, na prośbę Ścibora, bisk. płockiego, Jakóba kaszt. warszawskiego, i Aleksego z Goszczańczyc braci, potwierdzając erekcyą 1468 r., obdarzyli miasto prawem chełmiń., ustanowili targi tygodniowe, trzy jarmarki do roku, pozwolili mieszczanom mieć łaźnię wolną od opłaty książęcej, pod warunkiem, iż dziedzice z rodziną i ich potomstwo raz na tydzień mogą się kąpać bezpłatnie. Wspomnieni bracia pisząc się z Mińska, stali się odtąd szczepem rodziny Mińskich. Następnie dobra były własnością Rudzieńskich, Borzęckich, Jezierskich, obecnie Dernałowicza. Pierwotni fundatorowie Mińska założyli tu w r. 1422 kościół paraf. drewniany, na którego miejscu w XVI w. wznieśli Mińscy murowany, do dziś istniejący. Na początku XVII w. kościół ten pogorzał i w czasie wizyty bisk. Goślickiego w r. 1603 jeszcze nie był całkiem naprawiony. Zawierał w sobie trzy kaplice i kaplicę Mińskich, którą założył Stanisław Miński, woj. łęczycki. Miała ona piękne i starożytne obrazy, mianowicie zasługiwał na uwagę obraz N. P. Maryi z Włoch sprowadzony. Druga kaplica Arynków, starożytnej rodziny mazowieckiej, miała także piękne dawne obrazy, nareszcie kaplica Wolskich, założona w r. 1548 przez Mikołaja Wolskiego, kaszt. sochaczewskiego, który ustanowił i uposażył przy niej mansyonarzy. Kościół ten wyrestaurował w r. 1629 Prokop Kostecki, kanonik warszawski, proboszcz miński, a poświęcił Stanisław Starczewski, sufragan i opat płocki. Było tu bractwo literackie, Bożego Ciała i rożańcowe. Uposażenie zaś tego od r. 1603 stanowi dotąd wieś Targówka. Prócz kościoła paraf. były jeszcze w Mińsku: kaplica drewniana i kościół szpitalny p. t. Ś. Ducha, dziś nieistniejące. Była szkoła i szpital założony i uposażony przez Annę Mińską w r. 1557. Swięcicki w „Opisie Mazowsza” przedstawia Mińsk jako „najludniejsze w tych stronach miasto, posiadające dwa znakomitych panów pałace”. Dobra Mińska składają się z folw. Mińsk i Mikanów; nomenklatur i osad Goździk, Pohulanka, Jasionka, Stanikowizna, Stasinów, rozl. mr. 3510; folw. M. gr. or. i ogr. mr. 574, łąk mr. 122, past. mr. 16, wody mr. 26, lasu mr. 45, w osadach czynszowych mr. 276, razem mr. 3234; płodozmian 13-polowy; bud. mur. 19, z drzewa 62; folw. Mikanów gr. or. i ogr. mr. 242, łąk mr. 25, nieuż. i place mr. 9, razem mr. 276; bud. z drzewa 8; jest cegielnia, smolarnia, pokłady torfu; wody stanowią stawy, nad którymi 3 młyny wodne. Miasto Mińsk os. 108, z gr. mr. 125; wś Niedziałka os. 19, z gr. mr. 126: wś Kędziorak os. 11, z gr. mr. 264; wś Dłuska os. 20, z gr. mr. 228; wś Arynów os. 12, z gr. mr. 227; wś Cielechowizna os. 7, z gr. mr. 73; wś Gliniak os. 8, z gr. mr. 126; wś Huta Mińska os. 2, z gr. mr. 16; wś Małe Maryanki os. 2, z gr. mr. 63; wś Maryanka os. 20, z gr. mr. 258; wś Karlshof al. Budy Arynowskie os. 18, z gr. mr. 326; wś Anielina os. 15, z gr. mr. 183; wś Karolina os. 25, z gr. mr. 308; wś Prusa os. 5 z gr. mr. 68; wś Chochoł os. 8, z gr. mr. 84; wś Wólka Mińska os. 7, z gr. mr. 97; wś Borek os. 5, z gr. mr. 67. Miński (urzędowo nowo-miński) powiat, gub. warszawskiej, utworzony został w 1867 r. z 22 gmin dawnego stanisławowskiego pow. i 1 gminy (Wiązowna) dawnego pow. warszawskiego. Ma on 2481 mil kw. obszaru. Graniczy od płn. z radzymińskim i węgrowskim, od wsch. z węgrowskim i siedleckim, od płd. z łukowskim i garwolińskim, od zach. zaś z częścią pow. warszawskiego i Wisłą, n przestrzeni od ujścia Świdra pod Otwockiem do Ostrówka, naprzeciwko Góry Kalwaryi. Przedstawia on wyżynę wznoszącą się stopniowo od brzegów Wisły w kierunku ku wsch. i wsch.-płd. Poziom Wisły pod Karczewem ma 276 stóp wzniesienia. Osada nadbrzeżna „Przewóz Karczewski” wznosi się 350 st., W MIłośnie wzniesienie dochodzi 392 st.; w kierunku ku wschodowi wzniesienie wzrasta w okolicach Mińska, Mrozów, Siennicy dochodząc do 600 st. Wzmaga się ono jeszcze więcej w kierunku ku płd. i dochodzi do 700 st. na płn. od Osiecka w pow. garwolińskim, niedaleko granicy pow. mińskiego. Cały ten obszar w niedalekiej przeszłości okrywały bory sosnowe, śród których nad brzegami dość licznych rzeczek mieściły się rzadkie i nieludne osady: Mińsk, Kałuszyn, Siennica, Cegłów, Kołbiel, Latowicz, Karczew, zawdzięczające swoją miejską organizacyą próżności dziedziców, nie zaś miejscowym potrzebom. Pomimo przeprowadzenia dwóch dróg bitych i dwóch linii kolei (terespolskiej i nadwiślańskiej), osady te, z wyjątkiem Kałuszyna, nie mają warunków rozwoju dalszego. Mińsk, Mrozy i Otwock stały się miejscami letniego pobytu dla Warszawian, dzięki zdrowemu położeniu. Nazwy osad świadczą, iż obszar ten zaludniony został w ostatnich dopiero wiekach przez różnoplemienną ludność, śród której przeważył jednak pierwiastek mazurski. Główną rzeką powiatu jest Świder, zabierający w powiecie z prawej strony: Piasecznę, Sienniczkę i Mienię; z lewej: Rudnię i wpadający na granicy powiatu pod Otwockiem do Wisły. W północnej części przerzynają powiat: Czarna z Długą i Rządza, uchodzące do Narwi. Rzeczki te odprowadzały obfite wody leśne. lecz przy szybkiem wycinaniu lasów w pobliżu obu linii dróg żelaznych, istnienie ich dalsze jest wielce zagrożone. W 1880 r. powiat posiadał 39,875 mr. lasów prywatnych nieurządzonych, 5,284 mr. lasów urządzonych, 2786 mr. wyciętych lecz nowo obsianych, 11,694 mr. świeżo wyciętych lecz niezadrzewionych, 627 mr. należących zdawna do włościan, 2,955 mr. oddanych włościanom za serwituty, 924 mr. należacych do osad miejskich. Ogółem obszar leśny wynosił około 64,000 mr. Uboga gleba nie sprzyja pomyślnemu rozwojowi rolnictwa, żyto i kartofle stanowią główne produkta rolne. Ogrodnictwo mało rozwinięte; w 1880 r. sady dworskie obejmowały 328 mr., sady włośc. 185 mr., w osadach miejskich 14 mr. Mimo to nie zbywa powiatowi na większych staranniej prowadzonych gospodarstwach (Otwock, Stara Wieś, Wielgolas, Mińsk, Kuflew). Łatwość korzystnego zbytu produktów i dochody z letnich mieszkań, wywołują tworzenie się licznych kolonij i folwarków, zwłaszcza przy liniach obu dróg żelaznych. Obfite pokłady torfów w Otwocku pozwoliły założyć tam fabrykę przerabiającą takowe na proszek dezynfekcyjny i kilka innych produktów. Innych zakładów fabrycznych posiadał pow. miński w 1877 r. 12, a w tej liczbie 2 gorzelnie z produk. na 36,000 rs., 2 browary z prod. na 2,000 rs., 1 dystylarnia  z prod. na 32,000 rs., 3 cegielnie z prod. 32,746 rs., 1 huta szklana z prod. 8,000 rs., 2 tartaki z prod. 2,200 rs. i 1 garbarnia z prod. na 500 rs. Oprócz tego było 74 młynów i wiatraków z prod. na 158,400 rs. Ogólna cyfra produkcyi dochodzi do 270,000 rs. Zakłady te zatrudniały 140 robotników. Ludność powiatu wynosiła w 1867 r. 55,022 dusz, a w 1877 r. 74,714, w tem 37,131 męż., 36,583 kob. O niskim stanie oświaty świadczy mała ilość szkół, których powiat posiadał 1883 r. 16, a mianowicie: w Mińsku, Kałuszynie, Siennicy, Karczewie, Latowiczu, Kołbieli, Cegłowie, Stanisławowie, Wielgolasie, Dębem Wielkim, Rudzie, Kuglewie, Wiązownie, Jakubowie, Józefowie, Iwowem. Pod warunkiem kościelnyjm pow. miński stanowi dekanat dyec. warszawskiej, składający się z 20-stu parafii: Cegłów, Długa Kościelna, Glinianka, Jakubów, Jeruzal, Kałuszyn, Karczew, Kiczki, Kołbiel, Kuflew, Latowicz, Mińsk, Pustelnik, Siennica z filią w miejscu, Stanisławów i Wiązowna, położone w pow. nowomińskim, Czerwonka zaś, Oleksin, Wierzbno i Wiśniew w węgrowskim powiecie. Pod względem sądowym posiada sąd pokoju okr. III dla Mińska i Kałuszyna i dzieli się na 4 okręgi sądów gminnych: Mińsk, Latowicz, Glinianka, Stanisławów. Pod względem administracyjnym składa się z 2-ch miast: Mińska i Kałuszyna, 5-ciu osad miejskich (Cegłów, Kołbiel, Siennica, Latowicz, Stanisławów) i 16 gmin wiejskich: Cegłów, Chruścice, Dębe Wielkie, Glinianka, Iwowe, Jakubów, Kołbiel, Kuflew, Latowicz, Ładzyń, Łukowiec, Mińsk, Otwock, Siennica, Stanisławów, Wiązowna.”